1. Ad Hominem
Khi ai đó nói: “Cậu đã làm dự án thật bao giờ đâu mà cậu biết?”, lập luận đã đi lệch hướng từ “phân tích vấn đề” sang “phán xét con người”.
Thay vào đó, hãy luôn tách bạch người nói với nội dung nói, tập trung phản biện ý tưởng chứ không công kích cá nhân.

2. Straw Man
Bạn đề xuất nhẹ nhàng: “Tớ nghĩ mình nên thêm 1 nguồn tham khảo nữa cho chắc.”, nhưng người kia lại phản ứng: “Ý cậu là phần tớ làm không đáng tin à?”. Ở đây bạn chỉ đề xuất tăng độ tin cậy, nhưng ý của bạn lại bị bóp méo thành “công kích chất lượng bài làm của thành viên khác”.
Để tránh mắc lỗi này, hãy nhắc lại ý ban đầu của người nói để xác nhận trước khi đưa ra lập luận phản biện.

3. Slippery Slope
A: “Hay mình dời deadline nội bộ sang tối thứ 5 để kịp soát lỗi?”
B: “Không được, lùi 1 hôm là cả nhóm sẽ lười → rồi sẽ trễ luôn deadline nộp bài → rồi bị điểm thấp đó!”
Trong cuộc tranh luận này, viễn cảnh ngày càng “bi kịch hóa”: từ lùi 1 ngày → lười → trễ deadline → rớt môn – Một dốc trượt không có bằng chứng.
Hãy tránh lỗi lập luận bằng cách hỏi lại: “Điều này dựa vào dữ liệu hay chỉ cảm tính?”

4. False Dilemma (Either-Or)
“Hoặc làm theo tớ, hoặc project fail.” Đây là lập luận lỗi theo kiểu chỉ đưa ra hai lựa chọn (trắng hoặc đen), bỏ qua các phương án khác.
Một nhóm lập luận hiệu quả là một nhóm luôn hỏi: “Liệu có lựa chọn khác tốt hơn không?”

5. Appeal to Authority
“Leader bảo làm thế ổn rồi thì cứ làm thế đi.” Nhưng lời của một người có quyền chức cao không thể đảm bảo được độ tin cậy khi quyết định nếu như không có lập luận và bằng chứng rõ ràng. Trong tranh luận nhóm, dữ liệu và lý lẽ mới là thứ cần được ưu tiên.

6. Appeal to Emotion
“Nếu không chọn theo ý tớ… tớ sẽ tủi thân lắm.” Ở đây, yếu tố cảm xúc sẽ khiến lập luận mất đi tính khách quan.
Trong tranh luận nhóm, ta chỉ nên ghi nhận cảm xúc của các thành viên nhưng vẫn phải tỉnh táo để tiếp tục sử dụng lý lẽ logic để phản biện.

7. Post Hoc (False Cause)
“Hôm nay tớ bước xuống giường bằng chân trái nên thuyết trình bị trừ điểm → chắc do bước sai chân nên xui.” Đây là một kiểu suy luận sai, vì bạn kết nối hai việc xảy ra liên tiếp rồi cho rằng cái trước gây ra cái sau – dù không có bất kỳ bằng chứng nào.
Thực tế, việc thuyết trình chưa tốt có thể đến từ rất nhiều yếu tố khác. Để tránh lỗi lập luận, hãy tự hỏi: “Ngoài chuyện đó ra, còn yếu tố nào khác ảnh hưởng đến phần thuyết trình của mình không?”

8. Ad Populum (Bandwagon)
“Nhóm 7 trên 10 bạn đều đồng ý phương án B rồi → chắc chắn đúng.” Đây là lỗi lập luận khi tin rằng đông người nghĩ như vậy có nghĩa là phương án chính xác. Trong teamwork, số đông đôi khi chỉ là… số đông, không phải sự thật.
Cách tránh: Luôn hỏi: “Lý do phía sau lựa chọn này là gì?”. Không để áp lực đồng thuận đánh bại tư duy phản biện.